Πώς μεταφράζεται ο θάνατος στις διάφορες θρησκείες και πολιτισμούς;

«Αλάτι ο θάνατος και τη ζωή πολύ τη νοστιμίζει», είπε ο μεγάλος διανοούμενος Νίκος Καζαντζάκης, όμως δε συμμερίζονται όλοι οι πολιτισμοί την άποψή του αυτή. Σε πολλές σύγχρονες κοινωνίες και ειδικά στο Δυτικό κόσμο, ο θάνατος είναι ένα γεγονός που ρίχνει συγγενείς και φίλους στην απέραντη θλίψη. Άλλοι όμως γιορτάζουν το θάνατο, αντιμετωπίζοντάς τον ως λύτρωση. Αλήθεια, πόσο ανούσια θα ήταν η ζωή μέσα στην αιωνιότητα; Ποιο νόημα θα είχε; Πολλά αναπάντητα ερωτήματα ταλανίζουν το ανθρώπινο μυαλό από την αρχή της ύπαρξης του γύρω από το θέμα αυτό. Τι μένει όταν το σώμα πεθαίνει; Υπάρχει μεταθανάτια ζωή ή το απόλυτο τίποτα; Κάπου εδώ βρήκαν πρόσφορο έδαφος οι θρησκείες, οι οποίες καταπιάστηκαν από τον ανθρώπινο φόβο γύρω από το μεγάλο μυστήριο του θανάτου και έδωσαν απαντήσεις, η κάθε μια τις δικές της, που μιλάνε άλλοτε για μετενσάρκωση και άλλοτε... για ανάσταση.

ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ

Ο θάνατος στις εξελιγμένες χριστιανικές κοινωνίες είναι λέξη ταμπού. Και μόνο με το άκουσμά της, γριές αλλά και νεότεροι σταυροκοπιούνται επανειλημμένα. Το θάνατο ενός ατόμου ακολουθεί πολυήμερος θρήνος και μαύρη ενδυμασία, ενώ τα Ευαγγέλια αναφέρονται σε αυτόν ως κάτι το φοβερό. Ωστόσο, οι πατέρες της Εκκλησίας φρόντισαν να δώσουν ελπίδα στους ακόλουθους του Ιησού Χρίστου, προσφέροντάς τους τη Δευτέρα Παρουσία. Τη μέρα δηλαδή που ο Θεός μέσω του Υιού του θα έλθει ξανά στη γη, ανασταίνοντας όλους τους νεκρούς και ενώνοντας ξανά τα σώματά τους με την περιπλανώμενη ψυχή τους. Όμως, η αιωνιότητα είναι προνόμιο μόνο όσων έζησαν ευλαβικά και με πίστη στον Κύριο. Οι υπόλοιποι θα βιώσουν την «ανάσταση της κρίσεως».

ΙΝΔΟΥΙΣΜΟΣ

Η τρίτη μεγαλύτερη θρησκεία σε αριθμό, ο Ινδουισμός, αν και μοιάζει με το χριστιανισμό στο γεγονός ότι παρομοιάζει το σώμα με προσωρινή κατοικία της ψυχής, εν τούτοις προχωρεί ένα βήμα παραπέρα, μιλώντας για μετενσάρκωση. Οι Ινδουιστές βλέπουν το θάνατο ως μέρος του φυσικού κύκλου της ζωής. Ο θάνατος του σώματος δε θεωρείται τελεσίδικος, αφού η ψυχή μετενσαρκώνεται και επιστρέφει ξανά στη γη, μέσω ενός άλλου σώματος. Ο κύκλος αυτός της ζωής επαναλαμβάνεται, μέχρι η ψυχή να φτάσει τελικά σε Νιρβάνα. Το νεκρό σώμα αποτεφρώνεται στα νερά του ιερού Γάγγη σε αυστηρά χρονοδιαγράμματα και με απόλυτη ακρίβεια, έτσι ώστε η μεταφορά της ψυχής από σώμα σε σώμα να γίνει χωρίς καθυστέρηση.

ΒΟΥΔΙΣΜΟΣ
Πολύπλοκη μοιάζει η θεωρία του Βούδα γύρω από το θάνατο, αν και αυτή πιστεύει στη μεταθανάτια ζωή, έχοντας ως βάση την έννοια της συνέχειας.   Η ζωή συνεχίζεται ασταμάτητα και ο θάνατος είναι απλά μία στάση μεταξύ των ζωών.  είναι κάτι σαν βαθύς ύπνος, οπου ο νεκτρός ξυπνά μετά από 3,5 μέρες και συνειδητοποιεί προς δυσάρεστη έκπληξή του ότι έχει πεθάνει.  Μέσα σε 49 ημέρες έρχεται η αναγέννηση και ένας καινούριος κύκλος ζωής ξεκινά, κατά την διάρκεια του οποίου ο ζωντανός βιώνει το κάρμα, το αποτέλεσμα δηλαδή των θετικών ή κακών πράξεων που έκανε στην προηγούμενή του ζωή.

ΖΩΡΟΑΣΤΡΙΣΜΟΣ

Ο Ζωροαστρισμός είναι μία από τις αρχαιότερες θρησκείες, που όπως φαίνεται επηρέασε άμεσα το χριστιανισμό, τον ιουδαϊσμό και τον ισλαμισμό, αφού μίλησε πρώτος για κόλαση και παράδεισο και για ένα σωτήρα που θα έλθει στη γη για να αναστήσει τους νεκρούς και να τους χαρίσει την αιώνια ζωή. Οι ζωροαστριστές θεωρούν τη φωτιά και τη γη ιερά, γι’ αυτό και δε θάβουν, ούτε καίνε τους νεκρούς, επειδή θεωρούν ότι ο θάνατος είναι έργο του κακού θεού Ahriman. Αντ’ αυτού, οι νεκροί μεταφέρονται στους πύργους Ντάκχμα, γνωστοί ως «Πύργοι της Σιωπής», όπου τα σώματά τους κατασπαράζονται από γύπες. Έτσι, απελευθερώνεται η ψυχή από το κακό, η οποία περιμένει την ημέρα της κρίσεως.

ΒΙΚΙΝΓΚΣ

Οι Βίκινγκς - άριστοι πολεμιστές - πίστευαν ότι ο θάνατος στη μάχη ήταν τεράστια τιμή και τους εγγυόταν μία αιωνιότητα γεμάτη ευτυχία. Γι’ αυτό και ο κάθε θάνατος εορταζόταν με τελετές από τους συμπολεμιστές του νεκρού.

ΒHAGAVAD GITA

Η Bhagavad Gita, κορυφαίο πνευματικό δημιούργημα και βίβλος της γιόγκα, περιγράφει δύο μονοπάτια που ακολουθούν οι ψυχές. Το ένα είναι η τροχιά του ήλιου / φωτός και το άλλο η διαδρομή της σελήνης / σκοταδιού.

 ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ

·     -  Κατά προσέγγιση 100,000,000,000 άνθρωποι (100 δισεκατομμύρια δηλαδή), έχουν πεθάνει από τότε που ξεκίνησε η ανθρωπότητα.

·         - Οι Αρχαίοι Αιγύπτιοι πίστευαν ότι πολλά κομμάτια της ανθρώπινης ζωής μεταφέρονταν και στο θάνατο, γι’ αυτό και πολλοί Φαραώ, αφού ταριχεύονταν, θάβονταν με προσωπικά τους αντικείμενα ή και με τους υπηρέτες τους και άλλα εργαλεία, που ίσως τους ήταν απαραίτητα στη μεταθανάτια ζωή.

·         - Η διαδικασία ταφής ανθρώπινων σωμάτων έχει ιστορία πέραν των 350,000 χρόνων όπως λένε οι αρχαιολόγοι, αφού βρέθηκαν απολιθώματα μεγαλύτερα ακόμα και από τον άνθρωπο του Νεάντερταλ.

·       -   Όταν ένα άτομο πεθαίνει η ακοή είναι η τελευταία αίσθηση που τον εγκαταλείπει. Η όραση φεύγει πρώτη, ενώ ακολουθούν η γεύση, η όσφρηση και η αφή.

·         - Στατιστικά υπάρχει πιθανότητα για τον κάθε άνθρωπο 1 στις 20,000 για να δολοφονηθεί.

·        - Στην Κίνα, πιστεύεται ότι εφτά μέρες μετά το θάνατο η ψυχή επιστρέφει στο σπίτι της, όπου για να βρει το δρόμο της, τοποθετείται έξω από την πόρτα μία κόκκινη πλάκα στην οποία υπάρχει μία επώνυμη εγγραφή.

Από την ιουδαϊκή Σεώλ στην Ανάσταση

23 Ιανουαρίου 2015

 Η ψυχή για τη Σοφία Σολομώντος είναι το διακριτό συστατικό του ανθρώπου το οποίο επιβιώνει μετά τον θάνατο. Και αν μεν πρόκειται περί δικαίου, αυτός θα μείνει στα χέρια του Θεού τιμημένος. Για τον ασεβή επιφυλάσσεται φοβερή τιμωρία. Θα αποβεί «εις πτώμα άτιμον και εις ύβριν εν νεκροίς δι’ αιώνος» και η μνήμη του θα χαθεί για πάντα από τη γη . Λέγεται ότι θα ζει αιώνια ατιμασμένη ανάμεσα στους νεκρούς, δεν γίνεται ωστόσο σαφές αν αυτή η ατίμωση θα λαμβάνει χώρα στον κάτω ή στον επάνω κόσμο. Ο θάνατος είναι το νοηματικό αντίθετο της Σοφίας. Και δεν πρόκειται απλά για φυσικό θάνατο, αλλά για πλήρη εκμηδενισμό. Ο συγγραφέας του βιβλίου είναι ξεκάθαρος: κανείς άνθρωπος δεν μπορεί να ξεφύγει τον θάνατο. Ωστόσο αυτοί που έταξαν τη ζωή τους στην αναζήτηση της Σοφίας περνούν από τον θάνατο στη ζωή. Οι υπόλοιποι δρέπουν σύμφωνα με τα άνομα έργα τους

            Το ζήτημα που ανακύπτει είναι κατά πόσο το έργο στο οποίο αναφερόμαστε νοθεύει την εβραϊκή αντίληψη αναφορικά με την ψυχή. Το πρώτο που πρέπει να παρατηρήσουμε είναι ότι σύμφωνα με την πλειονότητα των μελετητών, στην Π.Δ. δεν μπορεί να υπάρξει το σώμα χωρίς την ψυχή. Ορισμένοι μάλιστα από αυτούς απορρίπτουν κάθε αιτίαση περί του διφυούς χαρακτήρα του ανθρώπου στην ανθρωπολογία της Π.Δ.  Αυτό σημαίνει ότι το εν λόγω έργο δεν συνάδει τουλάχιστον προς την αρχέγονη παλαιοδιαθηκική αντίληψη αναφορικά με τη σχέση ψυχής και σώματος. Ο καθηγητής Preuss, λαμβάνοντας μία σχετικά ακραία θέση, το προβάλλει ως χαρακτηριστικό παράδειγμα ελληνιστικής επιρροής στην εβραϊκή σκέψη, καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι ψυχή και νεφές είναι όροι μη συμβατοί. Εδώ παρατηρείται καταφανής πλατωνική επιρροή.

Αιτία των παραπάνω είναι ότι στον ελληνιστικό Ιουδαϊσμό της διασποράς, την εσχατολογική αναμονή της ανάστασης των Μακκαβαϊκών χρόνων αντικαθιστά η προβολή της ανάγκης για επιβίωση της κοινότητας. Η ανάγκη αυτή φαίνεται να εξυπηρετείται καλύτερα από μία αθάνατη ψυχή που επιβιώνει μετά την αναχώρησή της από το σώμα, παρά από ένα νεκρό σώμα που αναμένει την ανάσταση. Αποβαίνει έτσι έντονη η επιρροή της ελληνικής φιλοσοφίας και η στροφή προς αυτή και ιδιαίτερα προς την πλατωνική πίστη, σύμφωνα με την οποία η ψυχή βρίσκεται φυλακισμένη στο σώμα γεγονός που οδήγησε σε έναν δυαλισμό και τον Ιουδαϊσμό με αρνητική στάση προς το σώμα. Η ραβινική σκέψη βέβαια παρέμεινε πιο κοντά στη βιβλική θεώρηση, τουλάχιστο στο βαθμό που κατανοούσε τον άνθρωπο ως ψυχοσωματική ενότητα, αν και δεν απέρριπτε την υπόθεση κάποιου παροδικού μεταθανάτιου χωρισμού των συστατικών του στοιχείων, καθώς και κάποιες άλλες επιμέρους αντιλήψεις, όπως θα δούμε πιο αναλυτικά παρακάτω.

 4.4 Από τη Σεώλ στην Ανάσταση

Η βιβλική θεώρηση του ανθρώπου ως αχώριστης ψυχοσωματικής ενότητας σημαίνει ότι ο θάνατος θεωρούνταν η διάλυσή της. Αλλά ακόμη και αν ο άνθρωπος έπαυε να υπάρχει η διάλυση αυτή δε σήμαινε ολική εξαφάνιση. Μερικές από τις δυνάμεις που λειτουργούσαν κατά την ενότητα μπορούν να εξακολουθήσουν να υπάρχουν, αλλά κάτι τέτοιο δεν μπορεί να θεωρηθεί ζωή. Η ύπαρξη των νεκρών στη Σεώλ – ο υπόγειος τόπος κατοικίας τους- στον Κάτω κόσμο, δεν ήταν ζωή αλλά σκιά ή απόηχος ζωής.  Για να ονομάσει κανείς τον τρόπο αυτόν ύπαρξης αθανασία πρέπει να αφαιρέσει από αυτόν τον όρο κάθε σημασία ζωής.

            Παρ’ όλα αυτά η έννοια της Σεώλ, μαζί με την πίστη στη δυνατότητα μιας υπερφυσικής αποκατάστασης των νεκρών στη ζωή, και ίσως επίσης η ιδέα της αναγέννησης του λαού του Ισραήλ από τον «θάνατο» της εξορίας, έδωσαν τη βάση για την εμφάνιση της πίστης στην ανάσταση των νεκρών σε κάποια στιγμή στο μέλλον.  Τότε  η Σεώλ, από τόπο που πήγαιναν όλοι ανεξαιρέτως οι νεκροί, μετατρέπεται σε κόλαση, τόπο δηλαδή τιμωρίας των ασεβών. Οι ευσεβείς πηγαίνουν στον παράδεισο, τόπος που τοποθετείται στον ουρανό.  Με βάση αυτή την πίστη υπάρχει ζωή μόνο στην αποκατεστημένη πλέον ψυχοσωματική ενότητα. Αυτού του είδους η αποκατάσταση συνδεόταν με την εσχατολογική ελπίδα του Ισραήλ και περιοριζόταν στους δικαίους.

            Στην μεταγενέστερη αποκαλυπτική γραμματεία συναντάται η ιδέα κάποιας ριζικότερης διάκρισης μεταξύ σώματος και ψυχής, η οποία θεωρήθηκε ότι υπάρχει μετά θάνατον, χωριστά από το σώμα σε εξαϋλωμένη κατάσταση. Το δόγμα της ανάστασης του σώματος δεν ξεπεράστηκε, μόνο η κατεύθυνση της σκέψης μεταβλήθηκε. Ο κόσμος της Σεώλ αποτελούνταν πλέον από ψυχές και η πραγματική προσωπική επιβίωση θεωρούνταν δεδομένη ως κάποια συνέχεια ανάμεσα στη γήινη ζωή και σε εκείνη της Σεώλ. Με την επίδραση νέων ελληνικών ιδεών με τάσεις ατομικιστικές, η ιδέα της ανάστασης ως τελική ιστορική ολοκλήρωση άρχισε να υποχωρεί. Αληθινή μεταθανάτια ζωή θεωρούνταν πλέον η απελευθέρωση από τη σκλαβιά του σώματος, έτσι ώστε στη θέση της μεταθανάτιας φυσικής ανάστασης – ή πλάι σε αυτήν – τέθηκε η μέλλουσα ζωή της αθάνατης ψυχής.

Η ζωή, ο θάνατος, τα πλούτη και η αγάπη: Τα τελευταία συγκλονιστικά λόγια του Steve Jobs

Έχω φτάσει στο αποκορύφωμα της επιτυχίας στον επιχειρηματικό κόσμο.

Στα μάτια των άλλων, η ζωή μου είναι μια επιτομή της επιτυχίας.

Ωστόσο, πέρα από τη δουλειά, η χαρά μου είναι λίγη.
Στο τέλος, ο πλούτος είναι μόνο ένα γεγονός της ζωής που έχω συνηθίσει.

Αυτή τη στιγμή, ξαπλωμένος στο κρεβάτι και άρρωστος αναπολώντας ολόκληρη τη ζωή μου, συνειδητοποιώ ότι η αναγνώριση και ο πλούτος που κατέκτησα με τόση υπερηφάνεια, έχουν ξεθωριάσει και έχουν χάσει το νόημά τους μπροστά στον επικείμενο θάνατο.

Στο σκοτάδι, κοιτάζω τα πράσινα φωτάκια από τα μηχανήματα υποστήριξης των ζωτικών λειτουργιών και ακούγοντας το βουητό των μηχανικών ήχων, μπορώ να αισθανθώ την αναπνοή του θεού του θανάτου να πλησιάζει.

Τώρα ξέρω, όταν έχουμε συσσωρεύσει επαρκή πλούτο για να διαρκέσει όλη τη ζωή μας, θα πρέπει να κυνηγήσουμε άλλα θέματα που δεν έχουν σχέση με τον πλούτο.
Θα έπρεπε να είναι κάτι πιο σημαντικό:

Ίσως σχέσεις, ίσως την τέχνη, ίσως ένα όνειρο της νιότης μας.
Το κυνήγι μόνο του πλούτου μετατρέπει τον άνθρωπο σε ένα στριμμένο ον, ακριβώς σαν κι εμένα.

Ο Θεός μας έδωσε τις αισθήσεις για να επιτραπεί σε όλους να αισθανθούν την αγάπη στην καρδιά τους, όχι οι αυταπάτες που φέρνει ο πλούτος.

Τον πλούτο που έχω κερδίσει στη ζωή μου δεν μπορώ να τον πάρω μαζί μου.
Αυτό που μπορώ να πάρω μαζί μου είναι μόνο οι αναμνήσεις που τυλίχτηκαν από την αγάπη.
Αυτός είναι ο πραγματικός πλούτος που θα σας ακολουθεί, θα σας συντροφεύει, δίνοντάς σας τη δύναμη και το φως για να συνεχίσετε.

Η αγάπη μπορεί να ταξιδέψει χιλιάδες μίλια. Η ζωή δεν έχει όρια. Πηγαίνετε όπου θέλετε να πάτε. Φτάστε όσο ψηλά θέλετε να φτάσετε. Είναι όλα στην καρδιά σας και στα χέρια σας.
Ποιο είναι το πιο ακριβό κρεβάτι στο κόσμο; - "Το κρεβάτι του αρρώστου".

Μπορείτε να απασχολείτε κάποιον να οδηγεί το αυτοκίνητο για εσάς, να βγάζει χρήματα για εσάς, αλλά δεν μπορείτε να έχετε κάποιον να υποφέρει την ασθένεια για εσάς.
Τα υλικά πράγματα που χάνονται μπορούν να βρεθούν. Αλλά υπάρχει ένα πράγμα που δεν μπορεί ποτέ να βρεθεί όταν έχει χαθεί - "Η ζωή".

Όταν ένα άτομο πηγαίνει στο χειρουργείο, θα συνειδητοποιήσει ότι υπάρχει ένα βιβλίο του οποίου δεν έχει ακόμη τελειώσει την ανάγνωση - «Το Βιβλίο της Υγιούς Ζωής».

Σε όποιο στάδιο της ζωής κι αν βρισκόμαστε τώρα, με το χρόνο, θα αντιμετωπίσουμε την ημέρα που η αυλαία πέφτει.
Πλουτίστε με αγάπη την οικογένειά σας, με αγάπη τον/τη σύζυγό σας, με αγάπη τους φίλους σας.
Περιποιηθείτε καλά τον εαυτό σας.
Αγαπήστε τους άλλους.

     

Γιατί στη Βίβλο η αναφορά στη ζωή μετά θάνατον είναι τόσο σύντομη;

Από τον Ααρόν Μος

Ερώτηση: 

Τι λένε οι θεωρίες του Ιουδαϊσμού για τη ζωή μετά θάνατον; Από όσα έχω διαβάσει στην Τορά δεν μου φάνηκε πως υπήρχε κάποια αναφορά σχετικά. Αυτός ο κόσμος είναι όλα όσα υπάρχουν;

Απάντηση:

Αγγίξατε ένα από τα πιο δυνατά μηνύματα του Ιουδαϊσμού: μπορεί να υπάρχουν πολλοί κόσμοι, αλλά μόνο αυτός έχει τη σπουδαιότερη σημασία.

Όπως γράφετε, η Τορά δεν αναφέρει τη μεταθανάτιο ζωή. Αν και γίνεται λόγος σχετικά με αυτήν στους μεταγενέστερους προφήτες, απουσιάζει εντελώς από τα Πέντε Βιβλία του Μωϋσή.

Παρόλα αυτά υπάρχει σαφής ένδειξη ότι η ύστατη κρίση θα λάβει χώρα σε κάποιο άλλο μέρος, έξω από αυτόν τον κόσμο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η ιστορία του Κάιν και του Άβελ.

Τα δύο αδέρφια δίνουν τις προσφορές τους στο Θ-ό Ο Οποίος προτιμά αυτές του Άβελ με αποτέλεσμα ο Κάιν να ζηλέψει και να σκοτώσει τον αδερφό του. Εδώ τελειώνει η ιστορία. Για μια στιγμή! Στη μία σειρά λέει πως ο Θ-ός είναι ευχαριστημένος με τον Άβελ και την άλλη στιγμή αυτός πεθαίνει! Ενώ αυτός με τον οποίον ο Θ-ός δεν ευχαριστήθηκε ιδιαίτερα, ξεφεύγει! Έτσι λοιπόν αμείβεται το καλό;

Το μήνυμα είναι ξεκάθαρο: αυτός ο κόσμος δεν είναι πάντα δίκαιος. Ο Θ-ός όμως δεν αφήνει χρέη. Η τελική κρίση θα έρθει αργότερα.

Γιατί λοιπόν η Τορά δεν αναφέρει τον επόμενο κόσμο; Γιατί αφήνει τους μεταγενέστερους προφήτες να τον περιγράψουν;

Διότι η Τορά είναι μόνο γι’ αυτόν τον κόσμο και όχι για τον επόμενο. Ενώ άλλες θρησκείες δίνουν θαυμαστές υποσχέσεις για όσα θα βρούν οι δίκαιοι στον παράδεισο, περιγράφοντας μάλιστα με γλαφυρότητα τα πλάσματα που τους περιμένουν εκεί, ο Ιουδαϊσμός δεν θεωρεί όλα αυτά ως έγκυρο κίνητρο για το καλό. Ο Θ-ός θέλει από εμάς να κάνουμε το καλό γιατί αυτό είναι καλό.

Υπάρχει κάποια άλλη ζωή όπου οι δίκαιοι ανταμείβονται και οι κακοί τιμωρούνται – αυτό το πιστεύουμε και οι προφήτες δεν παρέλειψαν να το αναφέρουν, ωστόσο είναι δουλειά του Θ-ού. Εμείς πρέπει να ασχολούμαστε με αυτή τη ζωή. Η αποστολή μας είναι να κάνουμε καλό, να πολεμήσουμε το κακό και να μετατρέψουμε τον κόσμο αυτό σε ασφαλή και βιώσιμο – ένα μέρος όπου τόσο ο Θ-ός όσο και ο άνθρωπος μπορούν να νιώθουν σαν το σπίτι τους.

Χωρίς την πίστη σε μια άλλη ζωή, δεν είναι δυνατόν να υπάρχει δικαιοσύνη. Οι Κάιν αυτού του κόσμου πιθανόν να γλυτώνουν την τιμωρία για φόνο. Αλλά η υπερβολική έμφαση στη σημασία της άλλης ζωής, εγκυμονεί τον κίνδυνο υποτίμησης της αγιότητας και της αξίας αυτής της ζωής.

Ο Ιουδαϊσμός προσεγγίζει διαφορετικά το θέμα: Καλύτερα να αφήσουμε τον άλλο κόσμο στο Θ-ό, ενώ εμείς δουλεύουμε με αυτόν. Ας ξεκινήσουμε από τον εαυτό μας.

Ο Ραβίνος  Άαρον Μος διδάσκει Καμπάλα, Ταλμούδ και Ιουδαϊσμός στο Σύδνεϋ, Αυστραλία